Kan de politie binnenkort makkelijker crimineel geld afpakken?

Justitie wil de georganiseerde misdaad veel harder bestrijden. Geld van criminelen afpakken is een belangrijk onderdeel daarvan. Justitie wil de ondermijnende criminaliteit effectiever bestrijden door crimineel geld en goederen makkelijker en sneller af te kunnen pakken.

Een nieuwe wet moet dat mogelijk maken. Het komt er op neer dat de politie geld en bezit al kan afpakken zonder dat een crimineel al is veroordeeld. Nu moet de politie vaak nog wachten totdat bewezen is dat het crimineel geld is.

Met de huidige Plukze-wetgeving is het namelijk niet mogelijk om zonder dat iemand veroordeeld is, crimineel geld af te pakken. Om dit allemaal mogelijk te maken heeft oud-minister Grapperhaus in 2020 een wetsvoorstel ingediend, waar nog steeds druk over wordt gesproken in de rechtspraak. De wet is daarom nog niet ingegaan.

Als de nieuwe wet in werking gaat, dan kan het geld al direct worden afgepakt en moet een verdachte daarna zelf bewijzen dat het geen crimineel geld is. Het ministerie van justitie vindt dat het afpakken van crimineel vermogen een belangrijker onderdeel van de aanpak van georganiseerde ondermijnende criminaliteit moet zijn en daarbij is de nieuwe wet hard nodig.

Niet alleen wordt het voor criminelen moeilijker om snel geld te verdienen, het draagt ook bij aan het voorkomen van criminele investeringen in verdere illegale praktijken. Bovendien wordt voorkomen dat criminelen met hun criminele geld de legale economie corrumperen en daarmee de samenleving kunnen ondermijnen.

‘We zijn niet alleen uit op hun vermogen, hun luxe villa’s, dure horloges, auto’s en jachten. We raken ze ook direct in hun criminele bedrijfsvoering.’, aldus Grapperhaus destijds na het lanceren van het wetsvoorstel.

2022
Nu bijna twee jaar na het indienen van het wetsvoorstel, is het nog maar de vraag of de wet er uberhaubt in deze vorm zal komen. Er is nog altijd veel weerstand tegen de nieuwe wet. Dat komt mede omdat advocaten al vanaf het begin fel tegen de nieuwe wet strijden.

Nu blijkt dat niet alleen advocaten, maar ook rechters vinden zich daarbij aanlsuiten. Ook rechters vinden dat de wet in de huidige vorm te ver gaat. De Raad voor de Rechtspraak noemde het wetsvoorstel ‘Onwenselijk’. De instelling vreest dat het ten koste zal gaan van de rechtsbescherming.

Het hoogste bestuursorgaan voor de rechtsprekende organisaties stelt in een gepubliceerd advies dat de voorgestelde manier om geld en goederen via een nieuwe civiele procedure in beslag te nemen en af te pakken ten koste zal gaan van rechtsbescherming. De rechters lijken hiermee op één lijn te zitten met de advocatuur, die zich al eerder kritisch uitliet over het wetsvoorstel.

‘Deze civiele procedure kan ingezet worden om strafrechtelijke waarborgen te omzeilen. Ook kan dit ertoe leiden dat de onderliggende criminaliteit niet wordt aangepakt’, schrijft de Raad aan de minister aan minister Yesilgöz (Justitie & Veiligheid).

De rechters vinden dat justitie te veel ruimte krijgt om veel zelf in te vullen, zondat dat er voldoende waarborgen zijn. De rechters adviseren om de wet aan te passen en te voorzien van meer bewegingsruimte voor rechters, zodat zij een actieve rol kunnen vervullen.

‘De civiele rechter moet kunnen toetsen of de officier van justitie terecht heeft gekozen voor de inzet van de civiele procedure. De officier van justitie zal de informatie moeten verschaffen op basis waarvan de rechter dit kan beoordelen’, aldus de Raad in zijn advies.

Het ministerie van justitie is nu aan zet om in te gaan op de bezwaren en de wet eventueel aan te passen. Voorlopig kan justitie nog niet makkelijker crimineel geld afpakken.